ปริมาณสารโซลาโซดีนไกลโคไซด์ในมะแว้งต้นและมะแว้งเครือจากการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชแบบแคลลัส

Abstract

บทนำ: มะแว้งต้น (Solanum indicum) และมะแว้งเครือ (Solanum trilobatum) เป็นพืชสมุนไพรที่มีสรรพคุณในทางยาไทยใช้แก้ไอ ขับเสมหะ  สารสำคัญที่พบในมะแว้งต้นและมะแว้งเครือเป็นสารกลุ่ม solasodine glycosides  เนื่องจากสารกลุ่มนี้พบในมะแว้งต้นและมะแว้งเครือในธรรมชาติมีปริมาณต่ำ ดังนั้น จึงได้นำการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชมาประยุกต์ใช้เพื่อสร้างสารกลุ่ม solasodine glycosides จากการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชโดยใช้สารควบคุมการเจริญเติบโต ได้แก่ thidiazuron (TDZ), naphthalene acetic acid (NAA), benzylaminopurine (BA) วิธีการดำเนินการวิจัย: ทำการเพาะเลี้ยงเมล็ดในสภาพปลอดเชื้อโดยใช้อาหารเพาะเลี้ยงสูตร  Murashige and Skoog (MS)  จากนั้นนำชิ้นส่วนของต้นพืชที่ได้จากการเพาะเมล็ดไปชักนำให้เกิดแคลลัสในอาหารแข็งสูตร MS ที่มีส่วนผสมของสารควบคุมการเจริญเติบโตแตกต่างกัน จากนั้นนำแคลลัสที่ได้นั้นไปหาปริมาณสาร solasodine glycosides ด้วยวิธี enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA)  ผลการศึกษาวิจัย: ชิ้นส่วนใบของมะแว้งต้นและมะแว้งเครือในอาหารเพาะเลี้ยงที่มีสารควบคุมการเจริญเติบโตชนิด TDZ และ NAA เกิดการเปลี่ยนแปลงเป็นแคลลัสได้ดีกว่าอาหารที่มีสารควบคุมการเจริญเติบโต NAA และ BA ลักษณะของแคลลัสที่ได้เป็นเซลล์เล็กกลม เกาะกลุ่มกัน  และเมื่อทำการหาปริมาณสารกลุ่ม solasodine glycosides พบว่าแคลลัสจากส่วนใบของมะแว้งต้นมีปริมาณสาร solasodine glycosides 57.48±7.93 µg/g น้ำหนักแห้ง เมื่อเปรียบเทียบกับใบมะแว้งต้นในธรรมชาติซึ่งมีปริมาณ solasodine glycosides 11.98±1.13 µg/g น้ำหนักแห้ง และแคลลัสจากส่วนใบของมะแว้งเครือมีปริมาณสาร solasodine glycosides 957.003±168.439 µg/g น้ำหนักแห้ง เมื่อเปรียบเทียบกับใบมะแว้งต้นในธรรมชาติซึ่งมีปริมาณ solasodine glycosides 3,194.812±90.760 µg/g น้ำหนักแห้ง สรุปผลการวิจัย: แคลลัสของมะแว้งต้นและมะแว้งเครือสามารถเจริญเติบโตได้ดีในอาหารที่มีสารควบคุมการเจริญเติบโต TDZ ร่วมกันกับ NAA โดยปริมาณการสร้างสารกลุ่ม solasodine glycosides ของใบของมะแว้งต้นเพิ่มขึ้น 5 เท่าเมื่อเทียบกับในธรรมชาติ  ในขณะที่มะแว้งเครือพบสาร 30 % เมื่อเทียบกับในธรรมชาติ