อาสาสมัคร กับ การสร้างความเป็นธรรมในสังคม

บทคัดย่อ

ศาสตราจารย์ ดร.ป๋วย อึ๊งภากรณ์ได้ริเริ่ม “สำนักบัณฑิตอาสาสมัคร”  ที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในปี 2512

อาจารย์จอน อึ๊งภากรณ์ บุตรชายคนโตของอาจารย์ป๋วย เป็นผู้อำนวยการคนแรกของ “โครงการอาสาสมัครเพื่อสังคม” ซึ่งก่อตั้งในปี 2523  ทั้งสองโครงการ เกิดขึ้นในยุคสมัยที่ต่างกัน สถานะ และกระบวนการทำงานไม่เหมือนกัน  แต่มีจุดร่วมสำคัญคือ การสร้างโอกาสให้คนหนุ่มสาว ได้เป็นอาสาสมัคร เรียนรู้และปฏิบัติการเพื่อสังคม  และ คุณลักษณะสำคัญยิ่งที่เหมือนกันทั้งของอาจารย์ป๋วย และ อาจารย์จอน คือเกลียดความไม่เป็นธรรม  ท่านทั้งสองจึงประกาศตน และยืนเคียงข้างความเป็นธรรมเสมอมา

ด้วยเหตุนี้กระมัง ท่านจึงอยากให้คนหนุ่มสาวได้เรียนรู้ชีวิต ความทุกข์ ของคนยากจน คนด้อยโอกาส  เด็ก ผู้หญิง ที่ถูกใช้แรงงานหนักหรือตกเป็นเหยื่อของการค้ามนุษย์   ปัญหาของชาวนา เกษตรกรในชนบทที่มีหนี้สิน  ขายผลผลิตไม่ได้ราคา  รายได้ไม่ชนรายจ่าย  ไม่มีที่ดิน  ปัญหาของชุมชนชาวสลัม ที่หาเช้ากินค่ำ  อยู่อย่างแออัด ไม่มีสุขอนามัยที่ดี ฯลฯ      เมื่อเห็นปัญหา เมื่อมีข้อมูล สู่การวิเคราะห์ ไปถึงสาเหตุของปัญหา  คนจนทำไมถึงจน  เป็นเพราะตัวเขาขี้เกียจ ไม่มีการศึกษา หรือเพราะอะไร   เมื่อมองลึกลงไปสู่รากแห่งปัญหา จะเห็นปัจจัยอื่นๆที่เข้ามาเกี่ยวข้อง  เห็นคนได้เปรียบ คนเสียเปรียบ  เห็นโครงสร้างบางอย่างที่ไม่เป็นธรรม   เมื่อเห็น  รู้สึก และเข้าใจเอง  ก็จะเกิดวิธีคิด เกิดสำนึกบางอย่าง  ที่จะตัดสินใจเองว่าบทบาท และทางเดินต่อไป ในฐานะพลเมืองของสังคมจะเข้าไปมีส่วนร่วมแก้ไขปัญหา  มีส่วนสร้างความเป็นธรรมให้เกิดขึ้นได้อย่างไร    กระบวนการเหล่านี้คือกระบวนการเรียนรู้ที่จะสร้างพลเมืองที่เข้มแข็งให้กับสังคม...